Zdrowie Jelit

Wprowadzenie

W ostatnich latach coraz bardziej dbamy o zdrowie nie tylko przez dietę i regularny ruch, ale także poprzez zrozumienie, jak funkcjonuje nasz organizm od środka. Jednym z najczęściej omawianych tematów staje się zdrowie jelit. Często mówi się o nich jako o „drugim mózgu”, bo oddziałują na całe nasze ciało — od układu pokarmowego, przez odporność, aż po nastrój i jasność umysłu. Badania naukowe potwierdzają, że dbając o mikrobiom i zdrowie jelit, kompleksowo wspieramy cały organizm i poprawiamy swoje samopoczucie.

Jelito: Więcej niż tylko trawienie

Gdy myślimy o jelitach, zwykle kojarzymy je z trawieniem, jednak ich funkcje są znacznie szersze. Jelita to dom dla bilionów drobnoustrojów: bakterii, wirusów, grzybów oraz innych mikroorganizmów, tworzących tzw. mikrobiom jelitowy.

• Mikrobiom jelitowy angażuje się w rozkładanie pokarmu, wspomaga przyswajanie witamin (jak B12 czy K2) oraz wytwarzanie wielu ważnych związków.
• Badania pokazują, że mikrobiom komunikuje się bezpośrednio z naszym układem odpornościowym, reguluje gospodarkę hormonalną i produkuje substancje wpływające na nasz nastrój czy koncentrację.

Zdrowe jelita oznaczają sprawny metabolizm, silniejszą odporność i ogólnie lepsze samopoczucie każdego dnia.¹

Połączenie jelit z mózgiem: Jak zdrowie jelit wpływa na samopoczucie psychiczne?

Oś jelitowo-mózgowa to fascynujące dwukierunkowe połączenie — mózg i jelita nieustannie przesyłają sobie sygnały. Na własnej skórze można to poczuć jako „motyle w brzuchu” przed ważnym wydarzeniem.

Jeśli mikrobiom jest zrównoważony, komunikacja ta przebiega prawidłowo, co przekłada się na:

• lepszy nastrój
• mniejsze napięcie i stres psychiczny
• poprawę koncentracji i pamięci

Badacze wykazali, że dysbioza, czyli zachwianie równowagi mikroflory, może wiązać się ze wzrostem ryzyka depresji, lęków czy problemów z funkcjonowaniem poznawczym.²

Rola mikrobiomu jelitowego w obronie układu odpornościowego

Aż około 70% komórek odpornościowych znajduje się w obrębie jelit! To one są naszą pierwszą linią obrony przed niechcianymi drobnoustrojami i toksynami.

• Bariera śluzówkowa zatrzymuje szkodliwe bakterie oraz toksyny przed dostaniem się do krwi.
• Gdy mikrobiom pozostaje w równowadze, organizm skutecznie zwalcza infekcje i alergie.
• Zaburzenia — spowodowane stresem, antybiotykami lub dietą niskobłonnikową — mogą prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego i zwiększać podatność na choroby autoimmunologiczne.

Ciekawostka: Jelita produkują ok. 90% serotoniny, nazywanej „hormonem szczęścia”, dlatego ich zdrowie przekłada się na nastrój.³

Czy Hing jest dobry dla żołądka?

Hing, czyli asafetyda, to przyprawa szeroko stosowana w medycynie ajurwedyjskiej na dolegliwości żołądkowe. Wspiera trawienie poprzez:

• stymulowanie produkcji enzymów trawiennych
• łagodzenie gazów oraz wzdęć
• zmniejszanie ryzyka refluksu i niestrawności

Dzięki działaniu przeciwzapalnemu może łagodzić dyskomfort trawienny i pozytywnie wpłynąć na ogólne zdrowie jelit.⁴

Jak prebiotyki wpływają na zdrowie jelit?

Prebiotyki to nietrawione składniki pokarmowe, które stanowią pożywkę dla korzystnych bakterii jelitowych. Znajdziesz je w:

• owocach (np. bananach)
• warzywach (np. cebuli, czosnku, szparagach)
• zbożach pełnoziarnistych (owsie, jęczmieniu)
• roślinach strączkowych (fasoli, soczewicy)
• orzechach i nasionach (migdałach, siemieniu lnianym)

Regularne spożywanie prebiotyków wspiera wzrost „dobrych” bakterii, poprawiając trawienie i zwiększając odporność.

Na co są dobre probiotyki?

Probiotyki to żywe szczepy bakterii, które – podawane w odpowiednich ilościach – dają korzyści zdrowotne. Naturalnie występują m.in. w jogurcie, kefirze, kimchi czy kapuście kiszonej.

Korzyści ze stosowania probiotyków:

• przywracanie równowagi mikrobiomu po antybiotykoterapii
• wspomaganie trawienia oraz przyswajania składników odżywczych
• wzmacnianie odporności i redukcja ryzyka infekcji przewodu pokarmowego

Osoby z obniżoną odpornością powinny jednak konsultować suplementację z lekarzem, by minimalizować ryzyko działań niepożądanych.

Czym są postbiotyki?

Postbiotyki to metabolity powstające w wyniku aktywności korzystnych bakterii — to m.in. krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe czy fragmenty komórek bakteryjnych. Powstają w procesie fermentacji (np. gdy probiotyki „trawią” prebiotyki).

Mimo że nie są „żywe”, postbiotyki:

• regulują miejscowe procesy zapalne
• wspomagają regenerację błony śluzowej jelit
• mogą działać ochronnie na układ odpornościowy

Coraz więcej nowoczesnych suplementów zawiera zarówno pro-, pre-, jak i postbiotyki, by jeszcze bardziej kompleksowo wspierać zdrowie.

Jak dbać o zdrowie jelit?

Jeśli zależy Ci na dobrej kondycji mikrobiomu i zdrowiu przewodu pokarmowego, zastosuj poniższe praktyczne kroki:

• Jedz regularnie produkty bogate w błonnik – owoce, warzywa, strączki, pełnoziarniste zboża. Im większa rozmaitość, tym lepiej.
• Ogranicz wysoko przetworzoną żywność i nadmierną ilość cukrów prostych — sprzyjają rozwojowi niekorzystnych bakterii.
• Zarządzaj stresem – stres szkodzi zarówno korzystnym bakteriom, jak i barierze jelitowej. Pomocne mogą być ćwiczenia oddechowe, medytacja i regularny ruch.⁵
• Pij odpowiednią ilość wody – nawodnienie wspiera zdrowie śluzówek i ułatwia pracę przewodu pokarmowego.
• Używaj antybiotyków tylko wtedy, gdy są naprawdę potrzebne i rozważ stosowanie probiotyków po terapii.⁶
• Regularnie się ruszaj – aktywność fizyczna stymuluje pracę jelit i wspiera mikrobiom.

Jeśli sama dieta to za mało, warto rozważyć suplementację – np. Microbiome Support, która wspiera różnorodność korzystnych bakterii, zwłaszcza w okresach wzmożonego stresu lub po antybiotykoterapii.

Badanie wpływu zdrowia jelit na choroby i dobrostan

Naukowcy coraz wyraźniej łączą zdrowie jelit ze stanem całego organizmu:

• Choroby przewlekłe: Zaburzona równowaga mikroflory może sprzyjać rozwojowi IBD (nieswoistych zapaleń jelit), otyłości czy cukrzycy typu 2, wpływając na metabolizm i masę ciała.
• Zaburzenia neurologiczne: Stan mikrobiomu może mieć udział w patogenezie takich schorzeń jak autyzm czy stwardnienie rozsiane.⁸
• Rak jelita grubego: Skład bakterii jelitowych wywiera wpływ zarówno na ryzyko, jak i skuteczność leczenia nowotworów.

Wpływ diety na mikrobiom jest ogromny — codzienne nawyki żywieniowe potrafią szybko zmienić skład bakterii w jelitach. Dlatego coraz większe znaczenie przypisuje się probiotykom i prebiotykom w profilaktyce oraz wsparciu zdrowia.

Transformacyjna moc zdrowia jelit

Dbając o zdrowie jelit, inwestujesz nie tylko w trawienie, ale także w odporność, lepszy nastrój i długofalowe zdrowie. Świadomie wybierając produkty roślinne, ograniczając przetworzoną żywność, dbając o nawodnienie i uzupełniając dietę o pro-, pre- i postbiotyki, możesz poprawić swoje samopoczucie od środka.

Zrób pierwszy krok ku lepszemu zdrowiu – zacznij od prostych zmian w diecie lub skorzystaj ze sprawdzonych suplementów. Chcesz więcej praktycznych porad o zdrowiu ciała i umysłu? Zapisz się do newslettera i otrzymuj inspiracje prosto od ekspertów!

Referencje

1.Alwazzan A. The Influence of Gut Microbiome Derived Neurotransmitters on Neonatal Immune Response. Pakistan BioMedical Journal [Internet]. 2024 Apr 30 [cited 2024 Sep 3];01–1. Available from: https://typeset.io/papers/the-influence-of-gut-microbiome-derived-neurotransmitters-on-yu8tuplf3m

2.Singh J, None Vanlallawmzuali, Singh A, Suryanarayan Biswal, Zomuansangi R, C. Lalbiaktluangi, et al. Microbiota-Brain Axis: Exploring the Role of Gut Microbiota in Psychiatric Disorders - A Comprehensive Review. Asian Journal of Psychiatry [Internet]. 2024 Jul 1 [cited 2024 Sep 3];97:104068–8. Available from: https://typeset.io/papers/microbiota-brain-axis-exploring-the-role-of-gut-microbiota-54aq19j1my

3.Liu N, Sun S, Wang P, Sun Y, Hu Q, Wang X. The Mechanism of Secretion and Metabolism of Gut-Derived 5-Hydroxytryptamine. International Journal of Molecular Sciences [Internet]. 2021 Jul 25 [cited 2024 Sep 3];22(15):7931–1. Available from: https://typeset.io/papers/the-mechanism-of-secretion-and-metabolism-of-gut-derived-5-5bd1lvksaq

4.McGrane K. What Is Asafoetida? Benefits, Side Effects, and Uses [Internet]. Healthline. Healthline Media; 2020 [cited 2024 Sep 3]. Available from: https://www.healthline.com/nutrition/asafoetida-benefits#benefits

5.tristategastro. How Stress Affects the Gut Microbiome [Internet]. Tri State Gastroenterology Associates. 2023 [cited 2024 Sep 3]. Available from: https://tristategastro.net/how-stress-affects-the-gut-microbiome/#:~:text=Chronic%20stress%20can%20disturb%20the,inflammatory%20bowel%20disease%20(IBD)

6.Rahul Harikumar Lathakumari, Leela Kakithakara Vajravelu, Abhishek Satheesan, Ravi S, Jayaprakash Thulukanam. Antibiotics and the gut microbiome: Understanding the impact on human health. Medicine in Microecology [Internet]. 2024 Jun 1 [cited 2024 Sep 3];20:100106–6. Available from: https://typeset.io/papers/antibiotics-and-the-gut-microbiome-understanding-the-impact-tam7rtye1p

7.Zhang L, Wang P, Huang J, Xing Y, F. Susan Wong, Suo J, et al. Gut microbiota and therapy for obesity and type 2 diabetes. Frontiers in Endocrinology [Internet]. 2024 Mar 26 [cited 2024 Sep 3];15. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC11002083/#:~:text=A%20number%20of%20studies%20have,obesity%20and%20Type%202%20diabetes

8.You M, Chen N, Yang Y, Cheng L, He H, Cai Y, et al. The gut microbiota–brain axis in neurological disorders. MedComm [Internet]. 2024 Jul 20 [cited 2024 Sep 3];5(8). Available from: https://typeset.io/papers/the-gut-microbiota-brain-axis-in-neurological-disorders-3c5mzey57j